درحال‌حاضر مصرف فعلی سیمان کشور کمتر از ۵۵میلیون تن است و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۴۰۰ به حدود ۷۰میلیون تن و در بهترین حالت به مرز ۸۰میلیون تن برسد که در صورت راه‌اندازی تمامی طرح‌هاحدود ۲۰میلیون تن مازاد تولید سیمان وجود خواهد داشت. این در حالی است که ایران به‌عنوان یک کشور در حال توسعه، به کالاهایی مانند سیمان نیاز دارد چرا که رفع تحریم‌ها موجب می‌شود میزان مصرف افزایش یابد.در این صورت باید میزان صادرات هم با رشد خوبی روبه‌رو شود. البته باید این مطلب را مورد توجه قرار داد که توان اقتصادی کشور محدود است. ضمن آنکه به علت بالا بودن هزینه‌های حمل‌ونقل، سیمان یک کالای صادراتی محسوب نمی‌شود.بنابراین با وجود برخورداری از منابع معدنی و انرژی فراوان، تولید سیمان در ایران نسبت به سایر کشورها مقرون به صرفه نیست. زیرا عوامل دیگری نیز در قیمت تمام‌شده سیمان تاثیرگذار است ماشین‌آلات، مواد، نیروی کار و انرژی به‌عنوان ۴ رکن اصلی تاثیرگذار بر قیمت تمام شده و هزینه‌ها در صنعت سیمان محسوب می‌شود. اما آنچه بیش از همه اهمیت دارد این است که از فناوری‌های نوین برای تولید سیمان استفاده شود.
به گزارش ماین نیوز، صنعت سیمان برای اینکه بتواند با سایر کشورها رقابت
کند باید از ماشین‌آلات پیشرفته و طرح‌های جدید استفاده کند که از جمله این
طرح‌ها بکارگیری فناوری‌های جدید برای استفاده از زباله‌ها به جای
سوخت‌های فسیلی است.
سیدعلی‌اصغر علوی، کارشناس سیمان درباره تاثیر
استفاده از ماشین‌آلات پیشرفته در قیمت سیمان می‌گوید: براساس اطلاعات
موجود سازندگان داخلی ماشین‌آلات توان ساخت ۸۰درصد تجهیزات مورد نیاز
کارخانه‌های سیمان را دارند با این حال از آنجا که بعضی از کشورهای موفق در
صنعت سیمان مانند چین و هند سازنده ماشین‌آلات اصلی هستند بنابراین
نه‌تنها ماشین‌آلات را با قیمت پایین‌تری تهیه می‌کنند بلکه طرح‌شان را در
زمان کوتاه‌تری اجرا کرده که این باعث کاهش هزینه اجرای طرح و قیمت سیمان و
در نتیجه بالا رفتن قدرت رقابت در بازار محصول می‌شود.
وی درباره
مواد اولیه صنعت سیمان می‌افزاید: یکی از ویژگی‌های صنعت سیمان این است که
مواد اولیه آن شامل آهک و خاک رس به وفور و در اغلب نقاط دنیا از جمله
ایران یافت می‌شود مصداق این سخن وجود ده‌ها کارخانه سیمان در ایران و صدها
کارخانه در نقاط مختلف جهان است.
وی خاطرنشان می‌کند: وجود منابع
معدنی به تنهایی امتیازی به شمار نمی‌آید به‌ویژه آنکه بدانیم به علت آنکه
جایگزینی مواد معدنی و به‌ویژه خاک رس در طبیعت چند صد سال طول می‌کشد،
همچنین قیمت بسیار پایین سیمان در بازارهای جهانی، کشورهای توسعه‌یافته
تمایل کمتری برای برداشت از این منابع دارند.
وی تصریح می‌کند: ضمن
آنکه کشورهای دیگرسعی‌شان بر این است که تا حد امکان از دورریز
کارخانه‌های دیگر به عنوان مواد اولیه کارخانه‌های سیمان استفاده کنند.
به‌عنوان نمونه در یکی از کارخانه‌های سیمان در آلمان از ۱۴ قلم زباله و
دورریز کارخانه‌های مانند دوریز کارخانه‌های سنگبری به جای آهک یا
سرباره‌های کارخانه‌های فولادسازی در تولید سیمان استفاده می‌شود.
علوی
با اشاره به اینکه انرژی یکی از عوامل موثر بر قیمت سیمان است، می‌گوید:
به‌طور معمول انرژی یکی از عواملی است که از آن به‌عنوان مزیت سرمایه‌گذاری
در کشورهای نفتی و ازجمله ایران یاد می‌شود.
وی اظهار می‌کند: درواقع سال‌ها است که از سوخت‌های فسیلی در صنایع معدنی استفاده نمی‌شود. در زمینه برق نیز گاه دیده شده که مصرف برق به ازای هر تن سیمان تولیدی در ایران بیش از ۲۰درصد بیشتر از سایر کشورها است. در این صورت صادرات با انرژی که صرف تولید سیمان می‌شود، درآمدی بسیار بیشتر از صادرات سیمان نصیب کشور خواهد شد.
علوی درباره تاثیر نیروی انسانی بر بهره‌وری تاکید می‌کند: هرچند میزان حقوق و دستمزد در ایران به نسبت سایر کشورهای پیشرفته کمتر بوده و از این مورد به‌عنوان یکی از مزیت‌های کشورمان یاد می‌شود اما بر کسی پوشیده نیست که بازدهی و بهره‌وری نیروی کار در کشورهای دیگر بسیار بالاتر است چنانکه در مجموع باعث می‌شود سهم هزینه‌های نیروی انسانی در ایران چندان تفاوتی با سایر کشورها نداشته باشد.وی می‌افزاید: مورد دیگری که قدرت رقابت ما را به‌طور کلی در صنعت در مقایسه با بیشتر کشورها کاهش می‌دهد بالا بودن سود بانکی و طولانی شدن مدت دریافت تسهیلات مالی از بانک‌ها است.
این نکته به ویژه وقتی نگران‌کننده می‌شود که می‌بینیم طرح به جای ۲ سال گاه بیش از یک دهه طول می‌کشد نتیجه آنکه بسیاری از طرح‌ها از جمله طرح‌های سیمان فاقد توجیه اقتصادی بوده و اگر تورم نباشد چه بسا هیچ‌گاه به سوددهی نخواهند رسید.
وی تصریح می‌کند: البته هنوز هم افرادی هستند که تمایل به سرمایه‌گذاری در این صنعت دارند آن هم نه به‌صورت خرید سهام یا توسعه کارخانه‌های موجود که راهی مقرون به صرفه است؛ بلکه بیشتر تمایل به احداث صنعت از نقطه صفر و مرحله ابتدایی که مستلزم هزینه‌های فراوانی است. تجربه چند سال اخیر نشان داده که بیشتر این افراد فقط به‌دنبال دریافت تسهیلات به‌ویژه تسهیلات ارزی بوده و بعد از گشایش اعتبار و پیش بردن چند درصدی کار، به بهانه نداشتن منابع ریالی کار را متوقف می‌کنند و بقیه ماجرا نیز مشخص است.
وی خاطرنشان می‌کند: پیشنهاد می‌شود با توجه به اینکه اکنون تولید سیمان مورد نیاز کشور فراتر از نیاز داخلی است برنامه‌ریزی مناسبی برای طرح‌های جدید انجام شود تا بر این اساس، از اجرای طرح‌های جدید به‌ویژه در مناطق مرکزی کشور که موقعیت صادراتی ندارند جلوگیری شود، و طرح‌های جدید ملزم به استفاده از فناوری‌های جدید مانند استفاده از زباله‌ها به جای سوخت‌های فسیلی شوند.
وی تاکید کرد: همچنین برای گشایش اعتبار طرح‌های جدید، شرایطی فراهم شود که سازندگان خارجی با کمک سازندگان داخلی کاررا انجام بدهند.
سیمان کالایی پیشرو در صادرات
در ایران منابع غنی از آهک و سیمان وجود دارد و این محصول می‌تواند در صادرات پیشرو باشد به شرطی که از فناوری‌های نوین و جایگزین نیز استفاده شود تا امکان رقابت‌پذیری در این بازار افزایش یابد.
عباس شرفی، کارشناس ارشد معادن غیرفلزی ایمیدرو می‌گوید: از جمله مشکلات معادن غیرفلزی به‌ویژه سیمان استفاده نکردن از فناوری‌های جدید است.
وی می‌افزاید: از دیگر مشکلاتی که در کشور ما درباره سیمان وجود دارد این است که برای محصولات معدنی خود در خارج از کشور مشتری نداریم و محصولاتی که تولید می‌کنیم فقط در داخل کشور استفاده می‌شود بنابراین از یک سو بازار خارجی وجود ندارد و از سوی دیگر نمی‌توانیم محصولات خود را در خارج از کشور به فروش برسانیم زیرا تک‌محصولی شدن میزان رقابت را کاهش می‌دهد.
وی می‌افزاید: علت کاهش تقاضای سیمان کم شدن ساخت‌وسازها و پروژه‌های عمرانی از یک سو و محدودیت‌هایی است که در بخش صادرات این محصول وجود دارد و از طرفی کارخانه‌هایی داریم که عمر زیادی دارند که موجب شده به دلیل فناوری‌های قدیمی محصولات با کیفیتی تولید نکنند. مجموع این مسائل صنعت سیمان کشور را با چالش‌هایی روبه‌رو کرده است.
شرفی عنوان می‌کند: هر محصول یا کالایی که در کشور تولید می‌شود باید به‌صورت رقابت‌پذیر امکان صادرات داشته باشد و در جایی که می‌بینیم بازار صادراتی بهتر از بازار داخل است باید کالاها به کشورهای هدف صادر شوند و محدودیت‌های موجود برطرف شود. البته در مواردی هم به دلیل وجود موانع گمرکی برخی کالاها امکان صادرات پیدا نمی‌کنند.
وی عنوان می‌کند: بیشتر کشورهایی که در سال‌های اخیر سیمان خود را به آنها می‌فروختیم مدتی است به دلایلی از خرید محصولات ما امتناع ورزیده و کالاهایی ما را نمی‌خرند. بنابراین کالاها در بنادر انبار شده و با هزینه‌های بالایی نگهداری می‌شوند به همین دلیل دخل و خرج‌ها با یکدیگر همخوانی ندارد.
وی درباره ذخایر سیمان ایران می‌گوید: ذخایر سیمان درکشور بیش از اندازه زیاد است مواد اولیه سیمان از سنگ آهک است که میلیاردها تن از این ذخایر در ایران وجود دارد. سیمان در کشور ما به قدری مرغوب است که از محصولات بسیاری از کشورهای جهان کیفیت بالاتری دارد.
شرفی تصریح می‌کند: سیمان تا چند سال گذشته در کشور بسیار مورد نیاز بود و بازار صادراتی خوبی هم داشت اما در سال‌های اخیر به خاطر محدودیت‌هایی بین‌المللی میزان صادرات کاهش یافته و مشکلاتی را برای این محصول ایجاد کرده و به علاوه با کاهش پروژه‌هایی عمرانی در داخل کشور با بحران تقاضا روبه‌رو شده است.
وی خاطرنشان می‌کند: البته با تمام مشکلاتی که این محصول در داخل و خارج از کشور دارد همچنان می‌تواند جزو کالاهای پیشرو در صادرات باشد.
شرفی به‌عنوان مدیر پروژه احداث کارخانه سیمان ونزوئلا درباره اجرایی این طرح می‌گوید: یکی از مجریان و بازوهای سیمان ونزوئلا سازمان «ایمیدرو» و شرکت «احداث صنعت» بود که این کارخانه برای تولید سیمانی با ظرفیت یک‌میلیون تن ساخته شد و ۲۰۰میلیون دلار سرمایه مورد نیاز این طرح بود که با کارهایی تکمیلی که در این‌باره انجام شد به ۳۰۰میلیون دلار رسید.
